Wat is amigurumi? Een gidsje voor beginners

Jullie liefde voor amigurumi schreeuwen jullie dagelijks van de daken. En ik ook! Toch stellen heel veel mensen mij nog de vraag: “Wat is Amigurumi?”. Heel veel hakers zijn dol op amigurumi en haken er dagelijks op los. Sommige huishoudens hebben hele amigurumi boerderijen of dierentuinen en weer andere amigurumi liefhebbers haken het liefst popjes waar gespeeld en geknuffeld mee mag worden. Een amigurumi is een heel specifiek soort handgemaakte pop of knuffel met een heel eigen geschiedenis en herkomst. Laten we een diepe duik maken in de wereld van amigurumi!

De definitie van amigurumi

De definitie van amigurumi is de volgende:

Een amigurumi is gehaakt of gebreid handgemaakt speelgoed met vulmiddel. Het medium wat gebruikt wordt voor het maken van amigurumi is garen en het ontwerp bevat de eigenschappen die de ontwerper erin wil stoppen. Amigurumi variëren in grootte en er zijn geen beperkingen wat betreft grootte of uiterlijk.

De term “amigurumi” あみぐるみ is afgeleid van twee Japanse woorden: “ami”, wat “gebreid” of “gehaakt” betekent, en “nuigurumi”, wat “knuffeldier” betekent.

Soorten amigurumi

Een amigurumi is dus een gevuld object (dit kan een popje zijn of een knuffel) gemaakt door te haken of te breien. Het woord amigurumi zegt verder niets over de noodzaak van schattigheid of specifieke eigenschappen in het ontwerp, aangezien de amigurumi wordt gemaakt met een persoonlijk creatief proces van de ontwerper. Hoewel elk gehaakt en gevuld popje dus een amigurumi is, wordt er over het algemeen wel nog een onderscheid gemaakt tussen popjes waarmee gespeeld mag worden en popjes die voor de sier gemaakt worden.

Er zijn onder amigurumi ontwerpers namelijk verschillen in esthetische voorkeuren in Amigurumi-ontwerp. Daarom kan de term amigurumi worden opgesplitst in twee verschillende categorieën: ‘Amigurumi kunstspeelgoed’ (denk aan sierpoppen) en ‘Amigurumi zacht speelgoed’ (om echt mee te knuffelen en spelen).

Een sier Amigurumi is een speeltje gemaakt van garen dat voor minimaal 80% is gehaakt of gebreid. Het is een verzamelobject gemaakt in zeer kleine hoeveelheden of zelfs OOAK (One of a Kind). Veel van deze popjes worden dus door verzamelaars gemaakt. Er zijn zelfs hakers die alle popjes uit mijn boek Amilishly Dolls hebben gehaakt. Stel je voor… Een complete kast vol Amilishly poppen!

Een knuffelbare Amigurumi is een speeltje gemaakt van garen dat minstens 80% is gehaakt of gebreid. Dit gehaakte speelgoed heeft speelwaarde voor de volwassene of het kind voor wie het speelgoed is bedoeld (Ramirez & Heljakka, 2018).

Wanneer is een popje niet een amigurumi?

Omdat een amigurumi simpelweg een gehaakt popje is, dat gevuld is met vulmiddel, kunnen we zeggen dat alle popjes die niet met de hand worden gemaakt (maar wel met een machine) en/of alle poppen die geen vulmiddel bevatten ook geen amigurumi zijn.

De allereerste amigurumi

Volgens Watanabe (2016) haar surveyonderzoek in Engelse en Japanse digitale literatuur werd er in 1850 voor het eerst over een gebreide pop geschreveen. In 1887 werd het eerste gevulde gehaakte object gevonden: De loquat, in het Japans Seiyo-keito-amimono-kyouju (西洋毛糸編物教授). De loquat oftewel Japanse (wol)mispel is een vrucht uit de rozenfamilie. Deze loquat met blaadje zou misschien het begin geweest kunnen zijn van de Japanse amigurumi, al werd de term amigurumi pas later gebruikt.

Het woord amigurumi wordt volgens Ramirez & Heljakka (2018) uiteindelijk voor het eerst gebruikt in 1951 en 1955 in publicaties van de uitgeverij Ondori-sha. De publicaties van Ondori-sha bevatten ontwerpen van gehaakte dieren met daarbij geschreven patronen (met haakschema’s). Aangezien dit de oudste bronnen zijn die letterlijk gehaakte knuffels amigurumi noemen, is het goed mogelijk dat deze uitgeverij het woord amigurumi bedacht heeft.

Volgens Watanabe kwamen er vanaf de jaren 50 tot en met de jaren 90 met tussenpauzes publicaties uit waarin amigurumi een rol speelde. In 1999-2000 verschenen amigurumiboeken rondom anime/game personages zoals Hello Kitty (1999), Pokémon (1999) en Doraemon (2000). In 2001 verscheen vanuit de Establishment of Japan Amigurumi Association ‘Amigurumi Collection Vol. 1’. (Watanabe, 2016)

Moderne amigurumi knuffels

De eerste amigurumi werden dus in Japan gehaakt, maar niet heel veel later begon de rest van de wereld het haken van deze leuke popjes ook in de vingers te krijgen. Amigurumi & More van Tessa van Riet-Ernst (2011) en Prettig gestoorde Amigurumi’s van DenDennis (2014) waren de eerste twee amigurumi boeken die in Nederland op de markt kwamen. Ook ik ontwierp mijn eerste amigurumi in 2012. Mijn eigen eerste amigurumi ontwerp voor een tijdschrift was een zeester beertje en zonnebloem beertje voor het Engelse tijdschrift Inside Crochet Issue 33.

 

Amigurumi is doordat het wereldwijd bekend werd, inmiddels een uitgebreide en diverse kunstvorm geworden met ontwerpers over de hele wereld die een breed scala aan stijlen en concepten verkennen.

De speciale amigurumi techniek

De meeste amigurumi ontwerpers maken gebruik van dezelfde haaktechniek. Over het algemeen wordt deze techniek niet gebruikt bij het haken van andere soorten projecten. Is het daarom een speciale amigurumi techniek te noemen? Ik vind van wel.

De meest bekende techniek voor het haken van amigurumi, is het haken van vasten in een spiraal. Anders dan bij traditionele haakpatronen, waarbij rondes worden gesloten met een halve vaste en een nieuwe ronde wordt gestart met een losse, worden de meeste amigurumi in de basis dus gehaakt in een spiraal. Elke ronde gaat dus naadloos over in de volgende, zonder dat de kring afgesloten wordt. Deze unieke aanpak geeft amigurumi hun karakteristiek naadloze uiterlijk, waardoor de figuren een meer levensechte uitstraling krijgen. Mijn grootste amigurumi tip als je voor het eerst amigurumi gaat haken is om de start van een ronde te markeren met behulp van een steekmarkeerder, zodat je die gemakkelijk kunt terugvinden.

Haak je dan nooit in rijen of gesloten rondes als je amigurumi haakt? Bij simpele amigurumi haakpatronen zul je vaak alleen in een spiraal haken, maar als de vormen en haakpatronen voor amigurumi complexer worden dan worden de gebruikte technieken dat ook. Er zijn dus ook patronen waar het haken in een spiraal gecombineerd wordt met de meer traditionele haaktechnieken waarbij je haakt in rijen of gesloten rondes.

Zijn 2D diertjes ook amigurumi?

Ik heb heel vaak gehoord dat dieren die 2D (plat in plaats van bol dus) geen amigurumi genoemd mogen worden. In principe snap ik wel dat mensen dit zeggen. Tweedimensionale en driedimensionale poppen zien er echt anders uit, ook al zijn ze beiden gehaakt. Maar als we teruggaan naar het woord amigurumi en wat amigurumi precies zijn, dan begrijp je al snel dat ook deze 2Dpopjes amigurumi genoemd mogen worden. Ze zijn immers gehaakt en gevuld met vulmiddel. Een ontwerper mag zelf bepalen hoe hun amigurumi eruitziet en daarom zijn sommige amigurumi platter dan anderen.

Er zijn zó veel verschillende amigurumi!

Hoewel de schattige uitstraling vaak een kenmerkend aspect is van veel amigurumi, is het niet een verplicht onderdeel. Daardoor heeft deze kunstvorm veel meer te bieden dan alleen het haken van ontzettend cute popjes. Van realistische dieren tot bijzondere fantasiewezens en van iconische personages (denk aan de Harry Potter of Friends haakboeken) tot de leukste aankleedpoppen. Amigurumi omvat een verrassende variëteit aan ontwerpen en stijlen. Dit maakt het mogelijk voor elke ha(a)k(st)er om zijn/haar/hun eigen unieke draai te geven aan deze creatieve uitlaatklep.

Bronnen, geraadpleegd op 7 september ‘23: